Herdenking van de Slag bij Rustenburg op 11 oktober 2024
Toespraak uitgesproken door burgemeester Monique Bonsen-Lemmers ter gelegenheid van de herdenking van de Slag die 80 jaar geleden plaatsvond.
We zijn vandaag op de plek waar het 80 jaar geleden gruwelijk mis ging. We reden dezelfde route als de moedige mannen op weg naar de plek waar de geallieerden wapens zouden hebben gedropt. We staan samen op de brug waar Gerard Veldman, commandant van de verzetsgroep, het leven liet. We herdenken hem met elkaar. We staan óók hier stil bij het verhaal van de Slag bij Rustenburg te Ursem in die vreselijke nacht van 10 op 11 oktober 1944.
De groep die ‘s nachts de wapens per vrachtwagen zou ophalen van de droppingslocatie was er niet van op de hoogte dat de dropping mislukt was en ging rond 03.30 uur ‘s nachts vanuit boerderij “Houtlust” in de Schermer (een vaste opslagplaats) op weg. Op de Rustenburgerbrug reden zij in een hinderlaag die de Duitsers voor de vrachtwagen had aangelegd.
Bij deze brug werd de vrachtwagen beschoten, maar de inzittenden wisten ook terug te schieten. Aan de kant van het verzet kwam Gerard Veldman om het leven. Bij de landwachters vielen drie doden.
Later die de ochtend werd met behulp van de Feldgendarmerie en een delegatie van SD’ers de boerderij ‘Houtlust’ omsingeld. Hier werden zeven andere leden van de verzetsgroep en onderduikers dood geschoten. Wij noemen vandaag de namen van de overledenen: Dirk de Boer, Piet de Boer, Johannes de Jong, Piet Koning, Floor Niele, Johannes de Reus, Siem Spierenburg, Gerard Veldman, Jacob Wagenaar, Piet Wagenaar, Jan Walter, Rein Witteveen en Frans van der Zeijden.
En wij vertellen hun verhaal. Ook 80 jaar later. Juist 80 jaar later.
Het zijn deze verhalen die vertellen dat elke streek, elk dorp zijn eigen geschiedenis kent. Elk verhaal, elke familiegeschiedenis is elke keer opnieuw een persoonlijke confrontatie met oorlogsleed. Dat went nooit – en dat moet ook niet.
Door stil te staan bij het verhaal van deze nacht, door steeds weer het verhaal van deze nacht te delen, wordt heel duidelijk en bijna tastbaar dat het deze moedige mensen waren die hun leven voor de vrede en vrijheid gaven.
Aan wie wij onze vrijheid te danken hebben.
De vrijheid – zo zwaar bevochten - is een kostbare nalatenschap. Een erfenis waar wij in grote dankbaarheid van mogen genieten, maar die ook een opdracht aan ons is. Herdenken moet ook “nadenken” inhouden.
We moeten er voor waken dat iedereen in ons land, in onze dorpen en steden in vrijheid kan zijn wie hij of zij is.
Laten we nooit vergeten dat hier 80 jaar geleden moedige mensen waren die niet wegkeken, die niet dachten: dat laat ik wel aan een ander over. Die zich geroepen voelden om de strijd tegen onrecht aan te gaan.
Laten we de nalatenschap van de helden die hebben gevochten voor onze vrijheid recht doen door ons in te zetten voor vrede, gerechtigheid en solidariteit.
Dat vraagt dat wij nadenken over de betekenis van vrijheid. Telkens opnieuw.
Ik lees u daarom een gedicht van Vicky Francken voor:
Formule
het is het verschil
tussen het drijven van wolken
en het drijven van schapen
tussen ergens voor tekenen
en iets onderschrijven
tussen een schijnsel
en schijn
tussen een vijgenboom
en een ravijn
tussen een pantserwagen
en een eierschaal
tussen granaatappels
en algehele ravage
tussen kogelvrije
vesten en gestes
tussen getrommel
en het geroffel van een specht
tussen een gloeilamp
en een steekvlam
tussen schuilkelders
en balkonscènes
tussen verduistering
en breedsprakig licht
het is
je niet zomaar neerleggen
bij wat het is
Als burgemeesters danken wij iedereen die de herinneringen aan de tweede wereldoorlog en de gebeurtenissen van 11 oktober levend houden. Het is fijn dat u hier vandaag met zoveel mensen bent. Dank ook aan onze veteranen die vandaag bijdragen aan de eervolle herdenking van hen die hen voorgingen in de strijd voor vrede en vrijheid. Uw aanwezigheid maakt duidelijk dat vrijheid op veel plekken in deze wereld ook vandaag de dag nog zwaar bevochten moet worden. Het is goed dat u hier allen bent. Laat deze dag een inspiratie zijn om samen te blijven werken aan een wereld waarin vrijheid en gelijkheid voor iedereen wel vanzelfsprekend zijn. Dat vraagt om inzet, het komt niet vanzelf goed.
Want, en dan haal ik graag de woorden van de Engelse schrijver Somerset Maugham aan:
“Een volk dat meer om zijn gemak dan om zijn vrijheid denkt, zal zijn vrijheid verliezen en zijn gemak bovendien”.