80 Jaar Vrijheid

In de Berkhouter Kerk start om 19:00 uur een herdenkingsbijeenkomst, inloop vanaf 18.45 uur. Tegen 20:00 uur is de kranslegging bij het monument voor de kerk. Na de kranslegging staat er een kopje koffie voor u klaar.

Programma (het programma wordt muzikaal omlijst door De Volharding):

• Welkom en inleiding - Gert Toes
• Toespraak – Wethouder Jeroen Schilder
• Gedicht Geluidloos verzet – door de kinderraadsleden
• Wat doen we met onze vrijheid?
• Bommen op Amsterdam-Noord
• Gedicht
• We leven in een bezeten wereld en we weten het… (Johan Huizinga)
• Monique de Meza: Banger Hart
• Tot Slot
• 19:50 uur: Opstellen voor vertrek naar het monument
• 19:57 uur: Kranslegging namens het gemeentebestuur Koggenland door Wethouder Jeroen Schilder en de kinderraadsleden
• 19:58 uur: Taptoe
• 20:00 uur: Twee minuten stilte
• 20:02 uur: Wilhelmus
• Na de herdenking is iedereen welkom in de kerk. De koffie staat voor u klaar.

Bij de Hemonyklok (Grosthuizen 70) wordt om 19:58 de klok geluid en in stilte herdacht.

In de Sint Victorkerk start om 18:45 uur een herdenkingsbijeenkomst. Inloop vanaf 18.30 uur. Of volg deze bijeenkomst via: www.sintvictorparochie.nl/livestream. De muzikale omlijsting wordt verzorgd door De Zussen Rood en kinderpopkoor Victory. 

Programma: 

• Welkom door Marga de Oude namens het 4 mei comité
• Woord door locoburgemeester Bart Krijnen
• Gedicht door kinderburgemeester Dex Beemsterboer en Tygo Deuzing van de kindergemeenteraad Koggenland
• Gedicht door Nico Klijn van toneelvereniging Rein Genoegen
• Het verhaal van de familie Mulder door Erna Rood.
• Gedichten door leerlingen van de basisscholen Obdam en Hensbroek
• Overweging door pastor Bert Glorie
• Afsluitend woord door Marga de Oude.
• Stille tocht met bijdrage van Muzieklust Samenkomen in Dorpshuis De Brink
• Aansluitend om 19:35 uur is er een stille tocht langs de monumenten in Obdam.
• Tegen 20:00 uur is de kranslegging bij het gedenkteken aan het oude raadhuis van Obdam.
• Na de kranslegging staat er een kopje koffie voor u klaar.

Op het kerkplein bij de Parochie Kerk Sint Georgius start om 18:45 uur de herdenkingsbijeenkomst. Tegen 20:00 uur is de kranslegging bij het monument voor de kerk. Na de kranslegging staat er een kopje koffie voor u klaar.

Programma:

• 18.45 uur Belangstellenden verzamelen zich op het kerkplein
• 19.00 uur Fanfare Accordando opent de Herdenking
• 19.05 uur Welkom door voorzitter Thomas Laan aan aanwezigen
• 19.10 uur Fanfare Accordando speelt
• 19.15 uur Toespraak namens gemeente Koggenland door Pieter van Maaren (interim burgemeester)
• 19.20 uur Voorlezen gedicht door de kinderraadsleden van gemeente Koggenland, t.w. Feline Hage en Jill Pomstra.
• 19.25 uur Fanfare Accordando speelt We’ll meet again
• 19.30 uur Vertellingen van de Jozef/Maria school
• 19.45 uur Verhalen over en van onderduikers door o.a. Herman Broek, Peter Commandeur e.a.
• 19. 56 uur Luiden van de kerkklokken
• 19.58 uur Fanfare Accordando speelt de Last Post
• 20.00 uur Twee minuten stilte
• 20.03 uur Fanfare Accordando speelt het Wilhelmus
• 20.05uur Kranslegging door Johan Ursem, namens de gemeente Koggenland, de kinderraadsleden en aansluitend door herdenkingscomité en belangstellenden die de uitgereikte bloemen kunnen neer leggen
• 20.10 uur Dankwoord aan aanwezigen

In de H. Bavokerk start om 18:30 uur een herdenkingsbijeenkomst, met aansluitend om 19:20 uur de stille tocht langs de monumenten in Ursem en tegen 20:00 uur de kranslegging op de Gerard Veldmanbrug. Na de kranslegging staat er een kopje koffie voor u klaar.

Programma (Het programma in de kerk wordt omlijst met diverse liederen):

• 18.15 uur: Inloop
• 18.30 uur: Start herdenking
• Welkom door Jacqueline Stam-Vis                                                                                      
• Woordje wethouder Marian van Kampen
• Gedicht Geluidloos verzet door leden van de Kinderraad Koggenland
• Gedicht door kinderen van de Bavoschool
• Wat doe jij voor Vrijheid?  (scouting en organiserend comité 5mei)
• Woordje door Historische kring Ursem
• Gedicht door Pastor Josué Mejía Sánchez
• Afsluiting en uitleg stille tocht om 19.20 uur, door Jacqueline Stam-Vis
• 19.20 uur: Stille tocht, onder begeleiding van de Slagwerkgoep van Muziekvereniging Ursem
• Kranslegging bij het monument naast de kerk
• Vervolg stille tocht naar het monument in de Elf Oktoberstraat.
• Voor degenen voor wie het bezwaarlijk is de tocht verder te lopen, rijdt er een busje naar de Gerard Veldmanbrug. Dit busje staat voor u klaar op de kruising van de Drechterlandsedijk en de Noorddijkerweg. Het brengt u na afloop ook weer terug.
• Vervolg stille tocht naar de Gerard Veldmanbrug
• Even voor 20.00 uur:  de ‘Taptoe’ door het Orkest van Muziekvereniging Ursem
• 20:00 uur: 2 minuten stilte  
• Wilhelmus en bloemenceremonie
• Gezamenlijke tocht terug
• Informele bijeenkomst met koffie/thee/limonade in de ontmoetingsruimte ‘De Overkant’ van de H. Bavokerk

Om 18.17 uur vliegt het 1077 Squadron van de Royal Airforces Association ‘De Edambusters’ in formatie over het monument voor de Geallieerde Vliegers aan het Westeinde in Berkhout. Om 18.18 uur vliegt de formatie over het monument voor de kerk in Spierdijk. Dit als eerbetoon aan de piloten die hun leven voor onze vrijheid hebben gegeven.

Dit jaar vliegt (onder voorbehoud) een unieke Vic-formatie met drie vliegtuigen. De Edambusters, een groep gedreven vliegers en luchtvaart enthousiastelingen, zetten zich met hart en ziel in om de traditie in ere te houden. 

Dames en heren,

Vandaag zijn we hier samen in de Kerk van Berkhout om een bijzonder moment in onze geschiedenis te herdenken. We vieren 80 jaar vrijheid, maar vandaag staat in het teken van dodenherdenking.

Het is een eer om als wethouder van deze gemeente en als oud-Berkhouter voor u te mogen spreken op deze 4 mei herdenking.

Op 8 november 1941 stortte een Britse bommenwerper, een Hampden Mk I, neer in een weiland in Berkhout. Het toestel, behorend tot het 49e Squadron van de Royal Air Force, werd tijdens een missie naar Bocholt geraakt door een Duitse nachtjager. Alle vier de bemanningsleden kwamen hierbij om het leven: Christopher Saunders en James D’Arcy, hebben tevergeefs geprobeerd om het vliegtuig met parachute te verlaten, en zijn de volgende dag geborgen en begraven op de Britse begraafplaats in Bergen. Stanley Mullenger en John Kehoe konden niet meer worden geborgen en verbleven al die jaren in het gecrashte toestel diep in de grond. Wat zullen deze jonge mannen gedacht hebben toen zij werden getroffen? We kunnen het ons moeilijk voorstellen. Zij vochten voor onze vrijheid, ver weg van huis en keerden niet meer terug naar familie en vrienden.

Mijn vader, toen nog een kind, was mede getuige van deze tragische gebeurtenis. Het toestel stortte neer in het land van mijn opa en oma, Dirk en Geertje Schilder. Hij was misschien te jong om er blijvende schade aan over te houden, maar de indrukken, het geluid, de angst en verwarring, zijn hem en zijn broers en zussen altijd bijgebleven.

Vandaag, 80 jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog, herdenken we niet alleen deze specifieke gebeurtenis in Berkhout, maar ook de vele offers die zijn gebracht voor onze vrijheid dichtbij, in Europa en de rest van de wereld. Vrijheid is nooit vanzelfsprekend. En helaas leert de geschiedenis ons dat oorlog nooit ver weg is. Net als toen, zijn er opnieuw mensen die leven in vrees en onzekerheid.

De oorlog in Oekraïne herinnert ons aan hoe kwetsbaar vrede is en de verschrikkingen die oorlog met zich meebrengt.

Mijn vader (hier aanwezig in de kerk) vertelt bijna nooit over de angst en onzekerheid die hij als kind voelde tijdens de oorlog. Maar natuurlijk was het er wel, vooral wanneer de Duitsers op zoek gingen naar onderduikers en eten in de boerderij. De geluiden van vliegtuigen boven je hoofd, de angst voor bombardementen, en de onzekerheid. Deze ervaringen zijn vergelijkbaar met wat de kinderen in Oekraïne nu doormaken. Ook zij groeien op in onveiligheid en met de voortdurende dreiging van geweld.

Als we terugkijken naar de periode tussen de twee wereldoorlogen, dan staan we nu voor soortgelijke keuzes die toen gemaakt zijn. Economische onzekerheid, sociale onrust en het verlangen naar sterke leiders zijn dezelfde vergelijkbare trends die we vandaag om ons heen zien. Tijdens die periode werden er verschillende foute keuzes gemaakt die bijdroegen aan de escalatie naar de Tweede Wereldoorlog. Een van de grootste fouten was het verzoeningsbeleid, waarbij landen zoals het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk probeerden de agressie van nazi-Duitsland te sussen door concessies te doen. Dit gaf Hitler de ruimte om zijn territoriale ambities na te streven en uiteindelijk Europa in oorlog te storten.

Het is niet moeilijk om de vergelijking met destijds te trekken. De NAVO, een alliantie die is opgericht om vrede en veiligheid te waarborgen, blijft zich aanpassen aan de veranderende geopolitieke spanningen, vooral door de voortdurende dreiging vanuit Rusland en de situatie in Oekraïne. Daarnaast wordt er ook een dreiging gevoeld vanuit China, wat invloed heeft op de rol van Amerika binnen de NAVO. De focus van de Verenigde Staten verschuift steeds meer naar de Indo-Pacific regio, waardoor ook Nederland meer verantwoordelijkheid moeten nemen voor onze eigen veiligheid. 

Wat betekent dit alles voor onze gemeente Koggenland? Hoewel we een kleine gemeenschap zijn, blijven we niet gespaard als het gaat om de volgen van geopolitieke spanningen. De dreiging van oorlog en instabiliteit gaat invloed hebben op onze veiligheid, economie en sociale cohesie. Het is belangrijk dat we ons bewust zijn van deze uitdagingen bijvoorbeeld voor de opvang van oorlogsvluchtelingen binnen onze gemeentegrenzen en ons blijven inzetten voor vrede en samenwerking, zowel lokaal als internationaal.

Laten we vandaag niet alleen de slachtoffers van de vliegtuigcrash in Berkhout herdenken en de overige slachtoffers uit onze gemeente, maar van alle slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en laten we zeker ook stilstaan bij de bredere lessen die we kunnen trekken uit de geschiedenis. Met elkaar kunnen we ons inzetten voor een wereld waarin vrede en vrijheid voor iedereen vanzelfsprekend is. Laten we de moed en het offer van toen omzetten in daden van nu: door dialoog, door verdraagzaamheid en door op te staan voor vrede wanneer dat nodig is. Want vrijheid is niet alleen een recht. Het is een opdracht aan ons allen. 

Dank u wel.

Jeroen Schilder | Wethouder

Beste aanwezigen,

Vanavond staan we hier samen, in stilte. Zoals we dat elk jaar doen op deze dag. Op deze plek in Ursem, in onze gemeente Koggenland, waar de herinnering leeft aan zij die vielen voor onze vrijheid. We herdenken de burgers en militairen die zijn omgekomen sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog — in oorlogssituaties, tijdens vredesmissies, en overal ter wereld waar vrijheid onder druk stond en staat.

De stilte van twee minuten is krachtiger dan duizend woorden. In die stilte schuilt verdriet, maar ook dankbaarheid. Want dankzij hen, de mensen die hun leven gaven, leven wij vandaag in vrijheid.

Maar vrijheid is geen vanzelfsprekendheid. Dat was het niet toen in 1940 de Duitse bezetter ons land binnenviel. En dat is het ook vandaag niet. Terwijl wij hier herdenken, woeden er oorlogen in Oekraïne, in Gaza, in Soedan. Miljoenen mensen zijn op de vlucht. Kinderen groeien op in angst, mensen verliezen hun geliefden. Het zijn beelden die ons raken, omdat ze herinneren aan ons eigen verleden.

Dat verleden ligt dichterbij dan we soms beseffen. Ook hier in Ursem en omgeving heeft de oorlog diepe sporen nagelaten. Aan het eind van de oorlog werd West-Friesland een belangrijk gebied voor het verzet. In de polder Wogmeer, vlakbij Ursem, vonden geheime wapendroppings plaats om het verzet te versterken. Maar ook daar sloeg het geweld toe. In oktober 1944 liep een groep verzetsstrijders in een hinderlaag. Wat volgde, staat bekend als de Slag bij Rustenburg. Een tragische gebeurtenis waarbij meerdere mensen het leven lieten. Hun moed en opoffering verdienen blijvende erkenning.

De geschiedenis herhaalt zich misschien niet precies, maar we zien vaak dat vergelijkbare dingen opnieuw gebeuren. De lessen van vroeger zijn nog steeds belangrijk. Tegenstellingen tussen mensen, buitensluiting, het verspreiden van haat. Het begint vaak klein, maar kan grote gevolgen hebben. Juist daarom is herdenken zo belangrijk. Niet alleen om stil te staan bij wat er toen gebeurde, maar ook om na te denken over wat er nú speelt, en wat we samen willen voorkomen.

In Koggenland zijn we een gemeenschap waarin we naar elkaar omzien. Laten we die kracht gebruiken om het gesprek te blijven voeren. Over vrijheid. Over verdraagzaamheid. Over de plicht die wij hebben om onze democratie te beschermen.

Vanavond eren we de slachtoffers van oorlog en geweld. Maar we eren hen het meest door hun idealen levend te houden. Door te leven naar de waarden waarvoor zij hun leven gaven: vrede, vrijheid, en menselijkheid.

Laten we in die geest verder bouwen aan een samenleving waarin iedereen zich veilig en vrij voelt. Want herdenken is niet alleen terugkijken. Het is ook vooruitzien.

Dank u wel.

Marian van Kampen, Wethouder

Beste aanwezigen,

Vanavond zijn we hier samen, om met elkaar verbonden te zijn in stilte. Zoals we dat elk jaar doen op deze dag. Hier in Obdam, in onze gemeente Koggenland, waar de herinnering leeft aan zij die vielen voor onze vrijheid. We herdenken de burgers en militairen die zijn omgekomen sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog — in oorlogssituaties, tijdens vredesmissies, en overal ter wereld waar vrijheid onder druk stond en staat.

De stilte van twee minuten is krachtiger dan duizend woorden. In die stilte schuilt verdriet, maar ook dankbaarheid. Want dankzij hen, de mensen die hun leven gaven, leven wij vandaag in vrijheid.

Maar vrijheid is geen vanzelfsprekendheid. Dat was het niet toen in 1940 de Duitse bezetter ons land binnenviel. En dat is het ook vandaag niet. Terwijl wij hier herdenken, woeden er oorlogen in Oekraïne, in Gaza, in Soedan. Miljoenen mensen zijn op de vlucht. Kinderen groeien op in angst, mensen verliezen hun geliefden. Het zijn beelden die ons raken, omdat ze herinneren aan ons eigen verleden.

De geschiedenis herhaalt zich misschien niet precies, maar we zien vaak dat vergelijkbare dingen opnieuw gebeuren. De lessen van vroeger zijn nog steeds belangrijk. Tegenstellingen tussen mensen, buitensluiting, polarisatie tot het verspreiden van haat. Het begint vaak klein, maar kan grote gevolgen hebben. Juist daarom is herdenken zo belangrijk. Niet alleen om stil te staan bij wat er toen gebeurde, maar ook om na te denken over wat er nú speelt, en wat we samen willen voorkomen. 

We hebben nog inwoners in onze gemeenschap die de tweede wereld oorlog hebben meegemaakt. Toen, 80 jaar geleden, kinderen, die in de hongerwinter met lege buik naar bed moesten. Een situatie die de kinderen van vandaag hopelijk nooit zullen meemaken. Het jaarlijks herdenken en letterlijk stilstaan op 4 mei is iets wat we de jeugd wel laten herleven. Zodat ook zij beseffen dat de verbondenheid in stilte staat voor vrij te leven, nu en in de toekomst.

We leggen vanavond bloemen neer bij de twee monumenten die er hier zijn ter nagedachtenis aan de verzetshelden J.D.A. Hellema, T. Biallosterski en J. Buis. Mannen die niet wegkeken, maar opkwamen voor de vrijheid van anderen. Laat ons ook hun moed hebben om – als het er op aankomt – onvoorwaardelijk te zullen opkomen voor mensen in verdrukking en opstaan tegen de bedreiging van onze vrijheid. Dat ook wij tot het uiterste zullen gaan voor vrijheid en verdraagzaamheid. Hoe moeilijk dat ook is.

In Koggenland zijn we een gemeenschap waarin we naar elkaar omzien. Laten we die kracht gebruiken om het gesprek te blijven voeren. Over vrijheid. Over verdraagzaamheid. Over de plicht die wij hebben om onze democratie te beschermen.

Vanavond eren we de slachtoffers van oorlog en geweld. Maar we eren hen het meest door hun idealen levend te houden. Door te leven naar de waarden waarvoor zij hun leven gaven: vrede, vrijheid, en menselijkheid.

Laten we in die geest verder bouwen aan een samenleving waarin iedereen zich veilig en vrij voelt. Want herdenken is niet alleen terugkijken. Het is ook vooruitzien.

Van 23 april t/m 5 mei staat het Oorlogsmuseum Medemblik geheel in het teken van 80 jaar Vrijheid. Bezoek de mini-bevrijdingsexpositie in de Bevrijdingszaal en neem deel aan diverse activiteiten: 

• Dagelijks een Bevrijdingsrondrit om 14.30 met stops bij enkele highlights
• Woensdag 23 april 14.00-17.00 Kindermiddag
• Vrijdag 25 april 17.30-20.00 Bevrijdingsdiner (met W.O.II recepten)
• Zondag 27 april 19.30-22.30 Bevrijdingsconcert Allure i.s.m. Crescendo
• Woensdag 30 april 10.00-17.00 Opening expositie ‘’Een gebroken thuis’’
• Woensdag 30 april 14.00-17.00 Kindermiddag
• Vrijdag 2 mei 20.00-22.00 Oorlogsverhalen door Creatief Westfries
• Zondag 4 mei 13.00-13.45 Openlucht Chaplaindienst
• Zondag 4 mei 14:00-16:00 Voorstelling Poëzie & Zang

Meer informatie: www.oorlogsmuseummedemblik.nl/agenda/bevrijdingsweek

’s-Morgens (tijden onder voorbehoud) 

• 11.00 – 11.15 aankomst loopploeg in de 11 oktoberstraat
• 11.15 ontvangst vrijheidsvuur en plaatsen bij monument
• 11.20 lopers gaan weer door
• 11.20 toespraak wethouder Jeroen Schilder, bloemen leggen
• 11.30 einde 

’s-Middags (tijden onder voorbehoud) 

• 14.30 Dhr. Balkenende aanwezig met voertuigen op festivallocatie
• 14.30 ophalen van het bevrijdingsvuur uit de 11 oktoberstraat door Rem Joosten
• 15.00 start Bevrijdingsfestival
• 15.00 ontvangst Jeroen Schilder en Rem Joosten op Batterplein door Annelies Timmer
• 15.15 start officiële opening en intro door Rein Swart
• 15.17 aankomt bevrijdingsvuur door Rem Joosten
• 15.18 woordje Jeroen Schilder mbt de Vrijheidsgrutto – thema: verbinding
• 15.23 onthulling Vrijheidsgrutto
• 15.25 woordje Rem Joosten mbt Vrijheidsvuur – thema: vrijheid
• 15.28 hijsen van het vuur in de stellage van de scouting
• 15.30 Rein Swart verklaart het Bevrijdingsfestival voor geopend

Het Bevrijdingsfestival Ursem is een feest waarbij we de vrijheid vieren en mensen met elkaar verbinden. Op het gratis Bevrijdingsfestival in Ursem is iedereen welkom, ook uit omringende dorpen. Het festival vindt plaats op het Batterplein van 15.00 tot 21.00 uur. Meer informatie: Bevrijdingsfestival Ursem op Koggenbuurtjes.

Het Oudendijkse programma op Bevrijdingsdag begint om 10.45 uur met het hijsen van de vlag door loco-burgemeester Bart Krijnen. In de kerk van Oudendijk is de ontvangst met koffie en iets lekkers, er is een praatje over vrijheid, er zijn filmfragmenten, er is een bijzondere lunch (neem je eigen soepkom en lepel mee!), er zijn gespreksonderwerpen en er is tijd voor echte ontmoeting. Na afloop van de lunch, rond 14.30 uur, loopt het gezelschap naar de dijkmuur ter hoogte van Dorpsweg 99, waar Berend de Weerd een bijzonder bord zal onthullen.

De vrijheidsbijeenkomst is voor alle Oudendijkers van toen en nu. Bent u Oudendijker en wilt u meedoen? Dan wel vooraf even aanmelden. Geef uw naam, adres, aantal volwassenen en aantal kinderen door per mail naar kirsten@kerkoudendijk.nl of wilma@kerkoudendijk.nl. 

Op de basisscholen in Koggenland is in de maanden maart en april het Heldenspel met de groepen 8, 7/8 of 6/7/8 gespeeld onder leiding van Marian Blom. 

Het doel van het spel is de regionale geschiedenis (= De slag bij Rustenburg en de wapendroppings) doorvertellen aan de jeugd: het belang van vrijheid aan de orde stellen en hen wijzen op de verantwoordelijkheid die vrijheid met zich meebrengt.

Door de verhalen van de verzetshelden en het spelen van het spel kunnen kinderen zich (beter) verplaatsen in wat er zich toen heeft afgespeeld, en zich afvragen: wat zou ik doen in zo’n situatie? Durf ik me te verzetten? Hoe zou het zijn als ik een oorlog meemaakte? Het Heldenspel laat herinneringen aan een tijd, die ook nu nog relevant zijn, voortleven. 

Alle leerlingen waren erg onder de indruk na afloop van het spel, vooral na het zien en horen van het interview met mevrouw de Boer (zij heeft het drama bij boerderij de Houtlust overleefd met haar twee zoons). 

Durf je moedig te zijn terwijl je je eigen omgeving in gevaar brengt? Mag je bang zijn en de andere kant opkijken? Achteraf bezien lijkt de ’enige juiste’ keuze te maken eenvoudig maar oordelen we in het heden niet te snel wie goed of fout was?

‘Parachutes in de polder’ is een dynamische theatervoorstelling die zich afspeelt op het West-Friese platteland in het laatste oorlogsjaar.

Het artistieke team van deze voorstelling bestaat uit Lore Koelemeijer (Regie), Mariët de Haan (Dramaturgie), Bodien Koopman (Muzikale leiding), Paul Koomen (Lichtontwerp en Techniek) en staat o.l.v. van Tim de Haan (Productie)

De cast wordt gevormd door zangers, dansers en spelers uit West-Friesland.

Theatervoorstelling op 4 en 5 mei in Het Park, Hoorn. Stichting Uit de Klei, in samenwerking met Hans Blom

Zaterdag 3 mei                 20:15 uur (try-out)

Zondag  4 mei                   15:00 uur (uitverkocht) en 19:50 uur 

Maandag 5 mei                15:00 uur en 20:15 uur

Meer informatie over deze voorstelling

Heeft u vragen of wilt u meer informatie? Neem dan contact op met het bestuurssecretariaat van het college van b&w, via telefoon (0229) 54 84 00 of via de mail bestuurssecretariaat@koggenland.nl.

Meer informatie over het herdenken van oorlogsslachtoffers en het vieren van vrijheid op de website Nationaal Comité 4 en 5 mei.